Ha-Kef-Mim (ح ك م)

Kuran’da bu kökten türetilmiş kelimeler toplamda 210 kez, 13 adet türemiş formda geçiyor.

Kuran’daki geçiş yerlerinin detaylı analizi için tıklayınız

Kök anlamı: Bir şeyi ıslah etmek için bir tür alıkoymak, iyileştirmek amacıyla menetmek, düzeltmek, dizginlemek, engellemek, alıkoymak, gemlemek, yular ile kontrol etme, bir insanın kötü veya bozuk bir şekilde hareket etmesini önlemek, sınırlamak.

Hüküm vermek, hükmetmek, yargılamak, yargıda bulunmak, karar vermek, hukuken karar vermek, yargı yetkisini yerine getirmek, yargıda güvenilir olmak. Yönetmek, buyurmak veya bir şeyi karara bağlamak.

Bilgece davranmak, bilgelik, bilgi veya bilgelik sahibi olmak.

Ehkeme – Bir şeyi sağlam, kalıcı, güvenilir ve zarar veya olası kusurlardan bağımsız kılmak, sağlamlaştırmak, pekiştirmek.

Hakem – Hüküm konusunda uzman

Hâkim – Hüküm veren, yönetici, kadı

Hakîm– İşleri gereği gibi sağlam ve kusursuz yapan, kendisini gerçek dışı bilgilerden ve nefsânî arzulardan alıkoyan, düşünce istikametine ve davranış selâmetine sahip bulunan kimse. Kelime Allah’a nisbet edilince “bütün sözleri ve fiilleri adalete, ilme ve hilme uygun olan” mânasını kazanır.

Hikmet – Söz ve amelde isabet etmek, atın ağzına vurulan gem, fiil ve bilgide doğruyu bulmak. Batı kaynakları, Arapça hikmetin Kitâb-ı Mukaddes’in birçok yerinde “zihnî kabiliyet, ustalık” anlamında kullanılan İbrânîce hokhmah kelimesiyle aynı semitik köke dayandığını belirtir.

Muhkem – sebepli, gerekçeli olan, sağlam/bozulmadan kalan, sağlamlaştırılmış olan, manası tahkim olan, sağlam kılınmış, dış etkilere ve bozulmalara karşı korunmuş.

Türkçe’ye girmiş türevler : ahkâm, hakem, hakim (haham, hekim, hikmet), hakimiyet, hüküm, hükümdar, hükümet, hükümran, istihkâm (müstahkem), mahkeme, mahkûm, muhakeme, muhkem, tahakküm (mütehakkim), tahkim

Not: Ar #ḥkm kökünün ifade ettiği anlam gruplarından “yargılama” Arapçaya özgündür. “Güçlendirme, tahkim etme” aynı anlamın özel bir uzantısı olarak kabul edilebilir. “Bilme, bilge olma”, “Kitabi ilimlere hakim olma” türevleri aynı fiilin Aramicede özelleşmiş anlamından Arapçaya alıntıdır.

~ İbr/Aram ḥākām חָכָם [#ḥkm] bilge, alim < Aram ḥakam bilmek, alim olmak

İçeriği paylaşabilirsiniz.