Ölüm sayısının an itibariyle yüz bini geçtiği bu pandemi sürecinde, virüsün kendisinden daha hızlı yayılan dedikodular, spekülasyonlar ortalığa saçılıyor değerli arkadaşlar. Komplocu zihinlere [1] gündoğdu gene! Konuyla bağlantılı uzmanlıkları olmadan, fakat ilginç bir şekilde çok büyük bir özgüvenle “virüs” diye bir varlığın olmadığını iddia edenden tutun da, virüsü insan vücudunun bizzat kendisinin, kötü düşüncelerinin veya 5G teknolojisinin ürettiği safsatalarına kadar, çeşitli düzeylerde dezenformasyon bilinçlerimizi meşgul ediyor. En son Ebola’nın ‘Amerika laboratuvarları tarafından üretilen biyolojik savaş deneyleri’ anlamına geldiğini [2] de öğrendik. Bütün problemleri çözmenin verdiği rahatlıkla konfor alanımızda yaşamaya devam! Bu iddialar açıkçası muhatap alınmaya değer değiller. Virüsleri kabul etmeyecek derecede düşünsel olarak eski yüzyıllarda yaşayan bir insana herhangi bir bilimsel açıklamayı zaten aktaramayız, onu ikna da edemeyiz. Bilim insanlarının bu tip iddialara ayıracak vakti de yok açıkçası.
Yanlış anlaşılmasın, buradaki eleştirilerimiz halk kitlelerine değil asla; fakat birkaç tane daha fazla kitabı satılsın, beğeni alsın, popüler olsun diye dopamin bağımlısı olmuş; veya kozmik (!) enerjilerini pazarlayabilsinler diye, ekranlardan, sosyal medyadan milyonları yönlendiren popülist kişilikleredir.
Sizce virüs salgınına gösterilen ilk dönemki gevşeklikte, bilime değil de, komplo teorilerine düşkün olmamızda, toplumların aklını yıllarca fantezileri ile istila eden bu kişilerin payı yok mu? Basit bir konu olsa sıkıntı değil, çerez niyetine tüketir geçebilirdik, ama şu an çok ciddi bir süreçten geçiyoruz.
Bu komplolara verilen önem, ayrılan enerji -fen, sosyal veya siyasi alanda farketmez-; bilimsel bilgiye, eleştirel düşünmeye ayrılmış olsa; her mantıklı, makul gözüken açıklamanın “gerçek” olmayabileceğini; iki olay/olgu arasındaki korelasyonun her zaman neden-sonuç ilişkisine işaret etmeyebileceğini, olay ve olguların alternatif açıklamalara da sahip olabileceğini idrak edebileceğiz. Böylelikle bilimsel bilgiye verdiğimiz önemle paralel olarak makuliyet derecemiz, düşüncedeki keskinliğimiz arttıkça, bizlere yutturulmaya çalışılanların aslında birer “bulamaç” olduğunu fark edebileceğimiz bir kıstasımız olur.
Şu bir gerçek ki, beyinlerimiz doğada vuku bulan basit içerikli, yalın olayları anlayabilmek için evrimleşmiştir; kompleks sistemleri analiz edecek şekilde değil. Bu nedenle daha karmaşık olan bilimi öğrenmek / anlamak; gizemli ve daha heyecan verici komplo teorilerine inanmaktan daha zor, emek isteyen bir eylem. Fakat, bilginin güç addedildiği [3], dezenformasyonun/misinformasyonun ise yükselmekte olduğu bu çağda üşenmeyip “bilimden” nasipleneceğiz. “Komplo-cu şüpheyi” değil, “bilimsel şüpheyi” ilke edineceğiz.
Beyin, işlevi gereği olay ve olgular arasında bir nedensellik bağı kurmaya ve bu bağlara anlam vermeye çalışır. Eğer, o olay ve olguyu açıklayacak kesin bilgiye sahip değilseniz, beyin, veritabanında halihazırdaki kelime ve kavramları kullanarak bir neden-sonuç ilişkisi kurar. Peki, hakkında ansiklopediler dolusu bilgi bulunan -örneğin- virüslerle ilgili olarak, sadece kelime bilgisine sahip gündelik, rutin işleriyle meşgul bir beyin, bloglardan/medyadan öğrendiği bilgilerle nasıl ve ne ölçüde bir neden-sonuç ilişkisi kurabilir? Siz söyleyin..
Teknik ayrıntıların halkın anlayabileceği gündelik dile aktarılabilmesindeki zorluktan kaynaklı “boşluklar”, maalesef desteksiz hayal gücü ile doldurulabiliyor. İnanın, bu tarzda bir soruya bilimsel bilgi kaynaklarından başka bir yerden sağlıklı cevap bulabilmek kolay değil.
Halkı aydınlatma niyetinde olan popüler kişilikler samimi iseler, kendi hayal güçlerini araya sokmadan bu işin uzmanlarından alacakları sağlıklı bilgiyi kitlelerine iletmeleri gerekir. Bilmediğini dahi bilmeden, gündemde kalabilmek için sansasyon yaratmanın anlamı yok! Bu eleştirilere maruz kalmak istemiyorsa; diyelim ki, gündemdeki pandemi ile bağlantılı olarak “viroloji, sentetik biyoloji, hesaplamalı biyoloji, biyoinformatik, evrimsel biyoloji, rekombinant DNA teknolojisi, protein mühendisliği, biyoistatistik, elektromanyetik radyasyon, salgınlar tarihi” gibi devasa alanları “kelime” düzeyinde değil, bilimsel kaynaklardan en az “kavram” düzeyinde öğrenmesi gerekiyor. Bunca meşakkate girmenin zor olduğu açık. Fakat aksi halde arama motorlarından derlediklerimiz bir “düşünce/hipotez” değil; işin ehlince inanın, tatmin/oyalanma üzere kurulmuş “kafa gazı” olacaktır. Bunlara hakkı ile zihin teri dökerek çalışmak zor geliyorsa, o zaman konunun uzmanlarına, bilim kurullarının bilgilerine itimat etmemiz gerekiyor. Efendim, devletler bizden gerçeği saklıyor, mu diyorsunuz? Peki, ben konuyu araştırdım dediğiniz sosyal medya çöplüğünde, arama motorlarından öğrendikleriniz daha mı güvenilir, Allah aşkına?
Şimdi başlığımızdaki mevzuya girelim: Virüsün laboratuvarda üretildiği ve bir şekilde kaçtığı veya bir biyolojik silah olarak kullanılma maksadıyla bilinçli olarak sızdırıldığı iddiasına.. Meseleyi olabildiğince kolay, anlaşılır, teknik olmayan, özet bir düzeyde tutmaya çalışacağım. İleri okuma yapmak isteyenler veya şüpheciler için de kaynakçaya bir kaç tane akademik makalenin bağlantısını bırakacağım.
İlk olarak şu soruyu cevaplandıralım: Laboratuvarda virüs üretilebilir mi?
Sorumuz üç şekilde anlaşılmaya müsait. Birinci şekliyle, doğada var olmayan ve bu nedenle her şeyiyle yani genetik bilgisini, özelliklerini sıfırdan bizim tasarlayacağımız bir virüsün en temel yapı taşlarından başlayarak üretilmesi. Bu şık şu anki bilgi ve teknolojimiz ile mümkün değil.
İki, doğada var olan ve genetik dizilimi tamamen çıkarılmış, bilinen bir virüsün, herhangi başka bir virüse ait hazır, yapısal kalıbını kullanmadan, sıfırdan üretilmesi.
Üç, doğada var olan ve bu virüsün yapısal kalıbı/özellikleri kullanılarak veya sıfırdan sentezlenerek, ama bu kez laboratuvarda yeni özellikler kazandırılmış (modifikasyon) bir virüsün üretilmesi. İki ve üçüncü durumlar mümkün : ).
Gelişen ve gittikçe ucuzlayan gen dizileme teknolojileri ve kısa DNA zincirlerini sentezleyebilme becerisi daha 2002 yılında çocuk felci virüsünün genomunun (yani toplam genetik malzemesinin) sıfırdan, kimyasal olarak sentezini mümkün kıldı (de novo sentezi) [6]. Bu konuda yapılmış çok fazla çalışma var [7]. Bunların ve birazdan vereceğim ayrıntıların komplocuların eline koz vereceğinin farkındayım : ); ama cevaplarımızı spekülasyonlarda değil, gene bilimde bulacağız.
Peki amaç ne, virüs neden üretilir ki? diye sorabilirsiniz. Virüsün sentetik bir kopyasının araştırmacılara en büyük katkısı, eğer bu kopya bir patojene aitse, hastadan örnek alınmasına, hatta hastalığın kendisine dahi gerek kalmaması. Bilim insanları canlı virüs örnekleri üzerinde analiz yapmak isterler açıkçası [8]. Fakat salgının çok uzak yerlerde meydana geldiği, örnek ulaştırmanın zor, tehlikeli veya aylar alacağı durumlarda virüsün sentetik bir kopyasını hazırlamak, teşhis ve tedavi çalışmalara hız kazandıracak ve pratiklik sağlayacaktır.
Bunun dışında mesela, gen terapisi araçları olarak, veya yeni aşı geliştirebilmek için üretilmekte. Atenüe aşı dediğimiz, zayıflatılmış mikrobun vücuda verilmesi… Diyebiliriz ki, vücutta etkili bir şekilde antikor üretimini tetikleyebilen en iyi aşılar da işte bu tekniklerin kullanılması ile üretiliyor. Bu durumda, virüsün tehlikeli kısımları çıkartılıp, sadece aşı için gerekli olan parçaları, zararsız diğer bir virüs kalıbı ile kombine ediliyor. Tabi bu çalışmalar güvenlik düzeyi üst düzey laboratuvarlarda yapılmakta.
Virüslerin hayvanlardan insanlara çeşitli mutasyonlar geçirerek sıçrayabildiğini ve patojenik özellikler gösterebileceğini biliyoruz (kuduz, kuş gribi, domuz gribi, deli dana hastalığı gibi). Sentetik virüsler, türler arası sıçrama (zoonozi) mekanizmalarını daha iyi anlayabilmek için de kullanılabiliyor. Genetik mühendisliği teknikleriyle, hangi olası mutasyonların zararlı veya zararsız olabileceğini anlayabilmek adına bu çalışmalar yapılıyor.
2008 yılındaki bir çalışmaya bakalım. Çalışmada yarasalarda görülen bir koronavirüs türünün (SCoV) genomu sadece gen bankasındaki genetik dizilim bilgisi kullanılarak sentezleniyor. Tek bir farkla, virüsün yüzey proteinlerinin tutunmayı sağlayan reseptör-bağlanma bölgesini, insanı enfekte eden SARS-CoV virüsündeki reseptör-bağlanma bölgesi ile değiştiriyorlar (re-kombinasyon) [10]. Yani çok kabaca insanı (SARS-CoV) ve yarasayı (SCoV) enfekte eden iki ayrı virüs türü tek bir virüs olarak yeniden yapılandırılmış ve yapay bir mutasyon yaratılarak bu virüsün insana sıçraması halinde olası sonuçları modellenmiş. SARS virüsü ailesi hücrelerin yüzeyindeki ACE2 reseptörlerine tutunarak hücre içerisine giriyor ve onları istila ediyor. Böylece virüsün ACE2 reseptörünün bulunduğu insan hücrelerine ne ölçüde tutunacağı, laboratuvar (kültür) ortamında çoğaltılan insan hücreleri üzerinde test ediliyor. Bir sonraki fazda ise insan ACE2 reseptörünü kodlayan gen ile modifiye edilmiş, yani genetiği değiştirilmiş model canlılar üzerinde test ediliyor. Böylece virüs-konak hücre etkileşimi incelenebiliyor, patojenik özelliklere sebep olası mutasyonların moleküler düzeyde belirlenebiliyor, muhtemel pandemileri de önceden tahmin edip ona göre hazırlıklı olmak, hızlıca aşısını geliştirebilmek mümkün hale geliyor.
Geçen ay yayınlanmış bir makaledeyse, şu anki pandemiye sebep olan SARS-CoV-2 koronavirüsüne ait gen parçaları 30,000 dolara hemen sipariş verilip laboratuvarda sentetik olarak yeniden yapılandırıldı [11]. Bu nedenle, efendim önceden şu konferansta dünya çapında bir salgının olacağı önceden konuşulmuştu, belirlenmişti; Bill Gates salgını biliyordu gibi komplo teorilerine gerek yok. Bilimi veya dünyanın gidişatını makul kaynaklardan yakından takip eden insanların zaten tahmin edebildiği şeyler.
Evet, sentetik virüsler, antiviral ilaçların, aşıların ve teşhis testlerinin geliştirilmesinde oldukça yardımcı olabilir, ancak aynı zamanda bir biyolojik silah olarak da kullanılma ihtimalleri her zaman mevcut. Umarım yukarıda anlattıklarım korkutucu olmamıştır : ).
Şimdi, asıl sorumuza gelelim: Şu anki pandemiye sebep olan SARS-CoV-2 koronavirüsü laboratuvarda üretilmiş olabilir mi? Veya laboratuvarda üretilip üretilmediğini anlayabilir miyiz? Bunun cevabını arayacağımız yerin gene bilim olması gerektiğine umarım birazcık ikna etmişimdir.
Dünya tarihine baktığımızda milyonlarca insanı öldüren salgınların olduğunu biliyoruz [12]. Yani virüslerin illaki laboratuvarda üretilmesine gerek yok. Yukarıda da bahsettiğim üzere bir virüs üretildiğinde çeşitli genetik teknikler kullanılmak zorunda olduğu için, bu tekniklerin kullanılıp kullanılmadığını rahatlıkla anlayabiliyoruz. Bir nevi müdahaleyi belli eden doğal olmayan izler bırakıyor gibi düşünebilirsiniz.
Dünyanın en prestijli akademik dergisi olan Nature’da bu konuyu masaya yatıran bir makale kanıtlarıyla birlikte bu spekülasyonlara da kesin bir şekilde cevap verdi [13]. “Analizlerimiz açıkça göstermektedir ki, SARS-CoV-2 laboratuvar yapımı veya kasıtlı bir şekilde manipüle edilmiş bir virüs değildir”. “Genetik veriler, SARS-CoV-2’nin daha önce kullanılan herhangi bir virüs türünden türetilmediğini açıkça gösteriyor”. “Bazıları oldukça mantıksız duran çok fazla özgün özelliğe sahip” [14]. Yani virüsün genetik mühendisliği ile tasarlanmış olmadığı, doğal seçilim ile evrimleştiğini söylüyorlar. Ama, komplocu zihin boş durmayıp bu araştırmacıların da üst aklın (!?) hoparlörlüğünü yaptığını savlayacaktır tabi : ). Fakat, atladıkları nokta var, bilim kümülatif bir şekilde ilerlemekte. Dünyanın birçok farklı yerinden izole edilen SARS-CoV-2 virüsünün genetik/amino asit dizilimi, proteinlerinin moleküler yapısı tüm dünyanın kullanımına sunulmuş olan gen bankasına giriliyor [15]. Yani, dileyen araştırmacı bu verilere rahatlıkla ulaşıp analizleri kontrol edebilir. Komplocu arkadaşların şimdi aktaracağım kanıtları çürütmeleri lazım, ama hayal gücü ile değil.
Bu sonuca nasıl ulaşılmışlar, çıkarımları özetle aktarmaya çalışayım:
1. SARS-CoV-2 virüsünün reseptör-bağlanma bölgesinin, konakçı hücrelerin ACE2 reseptörlerine tutunma ilgisinin (afinite) diğer SARS türleri ile karşılaştırıldığında oldukça optimal bulunmuş. Yani basitçe, virüste meydana gelmiş olan yeni mutasyonlar virüsün hücrelere tutunma gücünü artırmış diyelim. Şimdi, ilginç olan nokta geliyor. Deneysel olarak birçok farklı mutasyon olasılığının sonuçlarını denemek bir hayli zaman alan ve masraflı bir iş. Deneysel olarak işe başlamadan önce, amaçlanan özelliği kazandıracak mutasyon adayları arasından en rasyonel olanları bilgisayar simülasyonlarında modellenerek hızlıca seçilir (fikir vermesi için bakınız [16]). Bundan sonra deneysel aşamaya geçilir. Fakat, ilginç bir şekilde SARS-CoV-2’deki mutasyonlar modellendiğinde, virüsün insan hücrelerine iyi bir şekilde tutunamadığı görülüyor. Bu demek oluyor ki, birileri bu virüsü kasıtlı olarak tasarlamış olsaydı, bilgisayar modellerinin işe yaramaz dediği bu mutasyonları seçmemesi gerekirdi. Anlaşılan o ki, doğa teknolojimizden daha akıllı alternatif bir yöntem ile bu mutasyonu virüse bahşetmiş : ).
2. Virüsün genel moleküler omurgası bilinen koronavirüslerden çok farklı. SARS-CoV-2 genom dizilimi bilim insanlarının çok az çalıştığı ve insanlara herhangi bir zarar vermediği bilinen yarasalar ve pangolinlerde bulunan virüslere benziyor. Zaten virüsün yarasadan veya pangolinlerden insana sıçradığı teorisi buradan geliyor. Kötü niyetli birisi, patojen veya biyolojik silah olarak yeni bir koronavirüs yaratmaya çalışsaydı, bunu halihazırda hastalığa sebebiyet verdiği bilinen koronavirüs türleri üzerinden yapması gerekirdi [17] . Tekerleği yeniden, hem de çok çok meşakkatli bir şekilde icat etmenin bir anlamı yok!
3. SARS-CoV-2’in yüzey proteinine 5 aminoasitlik bir dizinin eklenmesi (insersiyon) ile gerçekleşen mutasyon virüsün hücrelere girmesini kolaylaştıran, dolayısıyla çok hızlı yayılmasına sebebiyet veren bir kesilme bölgesi (cleavage site) meydana getirmiş. Bu insersiyon, spesifik bazı şeker moleküllerinin yüzey proteinine bağlanabileceği yerler yaratarak, virüsü canlının bağışıklık sisteminden koruyan bir kalkan oluşturuyor. Bu şeker bağlanma bölgeleri, virüsün doğada canlılar bünyesinde uzun süreçler sonucunda evrimleştiğinin bir başka göstergesi. Çünkü, laboratuvarda üzerinde deney yapılan hücrelerin bağışıklık sistemi diye bir şey söz konusu değil. Bu da böyle bir adaptasyonun virüsün laboratuvarda üretilmediğinin bir başka kanıtı.
Evet, olabildiğince basitleştirerek aktarmaya çalıştığım konu, umarım oturduğumuz yerden ahkam kesemeyeceğimiz kadar ciddiyet içeren bir alan olduğunu hissettirmiştir. Bu elbette tüm disiplinler için geçerli.
Sözü daha da fazla uzatmadan, umarım faydalı ve bilgilendirici olmuştur. Akla takılan herhangi bir noktada yorumlarınızı, eleştirilerinizi paylaşmaktan çekinmeyin lütfen.
Selamlar efendim.
Dipnot ve Kaynaklar:
[1] Komplo teorilerine kategorik olarak karşı değilim. Fakat, yabana atılmayacak derecede ciddi komplo teorileri de ciddi emek ister. Acemi komplocular ise oradan-buradan topladıkları “bilgi” düzeyine çıkamamış malumatla takipçi kitlesine komplo satmak zorundadır.
[2] Ebola’nın ‘Amerika laboratuvarları tarafından üretilen biyolojik savaş deneyleri’ anlamına geldiği iddiası için bakınız..
[3] Çünkü, bilgi, kendine kayıtsız kalan kişileri ve toplumları affetmez (İhsan Fazlıoğlu).
[4] Resmin kaynağı için tıklayınız (Erişim Tarihi 15.04.2020);
[5] Resmin kaynağı için tıklayınız (Erişim Tarihi 15.04.2020),
[6] Cello, J., Paul, A. V., & Wimmer, E. (2002). Chemical synthesis of poliovirus cDNA: generation of infectious virus in the absence of natural template. science, 297(5583), 1016-1018.
[7] Wimmer, E., Mueller, S., Tumpey, T. M., & Taubenberger, J. K. (2009). Synthetic viruses: a new opportunity to understand and prevent viral disease. Nature biotechnology, 27(12), 1163.
[8] Callaway, E. (2020). China coronavirus: labs worldwide scramble to analyse live samples. Nature, 578(7793), 16.
[9] Resmin kaynağı için tıklayınız (Erişim Tarihi 15.04.2020); Here’s why the new coronavirus is so good at infecting human cells.
[10] Becker, M. M., Graham, R. L., Donaldson, E. F., Rockx, B., Sims, A. C., Sheahan, T., … & Denison, M. R. (2008). Synthetic recombinant bat SARS-like coronavirus is infectious in cultured cells and in mice. Proceedings of the National Academy of Sciences, 105(50), 19944-19949.
[11] Thao, T. T. N., Labroussaa, F., Ebert, N., V’kovski, P., Stalder, H., Portmann, J., … & Gultom, M. (2020). Rapid reconstruction of SARS-CoV-2 using a synthetic genomics platform. bioRxiv.
[13] Andersen, K. G., Rambaut, A., Lipkin, W. I., Holmes, E. C., & Garry, R. F. (2020). The proximal origin of SARS-CoV-2. Nature Medicine, 1-3.
[14] No, the coronavirus wasn’t made in a lab. A genetic analysis shows it’s from nature.
[16] Yeni koronavirüs SARS-CoV-2, normal hücrelerdeki ACE2 reseptörüne işte bu şekilde bağlanıyor.
[17] The COVID-19 coronavirus epidemic has a natural origin, scientists say
👏 Gayet güzel bir bilgi paylaşımı olmuş. Komplo teorilerinden artık sıkıldık zaten. Ne çektiyse insanlık bilgisizlikten/ bilgisizlerden çekti. TV ekranlarına bu konu hakkında bilgisi olmayan, bilmediğinin de farkında olmayan haddini, hududunu bilmeyenler çok daha fazla çıkıp popülerlik kazanmaya çalışıyorlar. Yani bu zor zamanlarda bile işi ehline bırakmak yerine, her şeyi ben bilirimcilik oynuyorlar. Umarım bilim daha çok desteklenir, yolumuz daha da aydınlanır 👏👏👏
Teşekkürler
Çok aydınlatıcı bir yazı.Ellerinize sağlık.
Ayrıntılı ve bilgilendirici yazı için teşekkür ederim. Emeğinize sağlık. Anladığım kadarıyla bilim adamları virüs üretebiliyor. Ama bu virüs bilim adamları tarafından üretilmemiş. Peki bilim adamları ebola gibi öldürücü, corona veya grip virüsleri gibi yayılan virüs üretilebilecek alt yapıya sahipler mi?
Evet, o alt yapı var :).
Teşekkür ederiz bilgilendirmeleriniz için. Umarım geniş kitlelere ulaşır bu bilgiler. Kolaylıklar dilerim.
Değerli Berk Ay bilgilendirici yazın için Teşekkür Ederim.Bu arada Asıl Komployu kendileri kuruyorlar.Ne diyelim bu da yaratılış fıtratından geliyor.İblis dediğimiz negatif bir varlık olacak elinde her türlü imkan teknik donanım olacak insan zekası ve aklının nasıl çalıştığını bilecek ama o insanın akıl ve düşünce kapasitesini hiçe sayarak kendisini ele verecek!Ben İblis olsam insan yaşamını sonlandırmak istesem onların eli ile yaşamlarını sonlandırırdım:)) Arkamda ne iz ne de delil bırakırdım:))Halk halklığını yapacak, komplo diyecek veya olur mu ya öyle şey diyecek.Ama gelinen teknolojik sıçrama sende biliyorsun ki bir çok şeyi makul bir düzeye indirebiliyor.Bu da zihinleri korkutuyor ve artık komplo hikayeleri bile demeye gerek kalmıyor.Hatta bırakalım bu virüsü https://www.yenicaggazetesi.com.tr/esas-virus-ve-salgin-tehlikesi-orada-bilim-insanlarinin-gozu-orada-275311h.htm üretmeye bile gerek yok, zaten varlar ey dünya insanları çılgınca tüketiminiz yüzünden atmosfere saldığınız nice zehirli gazlar dünyanın ısısını artırdı bu ısı artışının sonucu işte dünyanın doğal klima görevi gören buzulları erimeye başladı ve klima iyi çalışmayınca:)) buzullar eridi bak altında da ne büyük Virüsler varmış asıl şimdi tuttunuz balığı:)) diyorlar değerli araştırmacı bilim insanlarımız.Komplo, virüs üretilmiş miş şöyle imiş böyle imiş tarzı şeyler komplolar zamanında idi değerli can şimdi ise aşı ve ilaç olarak bize verilecek ilacın nasıl geliştirileceği ve bu geliştirilen aşının nasıl bir aşı olup olmadığı üzerine kafa yormalı.Aşıyı sen bulup verirsen alırım sıkıntı yok :)) Bu arada bilgilendirme konusunda biraz geç kaldın gibi sanki :))Ben şahsım kendi adıma takip ettiğim kişiler mevcut senin zorlandığın zaman bulup ta detayına inemediğin noktaları çocuklara anlatır gibi detaylandıran. Sende dilersen veya konunun takipçisi ilgili kişiler göz atabilir:))
https://khosann.com/corona-virusune-karsi-baidu-antivirus-yapay-zekasi/
https://khosann.com/corona-virusu-neden-yarasalar-uzerinden-bulasti/
https://khosann.com/virusler-canli-mi-ve-rna-yasamin-kokeni-mi/
https://www.onaltiyildiz.com/?artikel,580/covid-19-hakkinda-kuresel-gercekler/dr-ozlem-genc
https://www.onaltiyildiz.com/?haber,7786/sozde-kutsal-korona-asisi Bu arada Yüce AtaTürK’ÜN DEDİĞİ gibi hAYaT’TA EN hAKikİ MürŞiD iLiMDİR FENDİR.Bakış açım, pencerem geniş, tutarlı olan tüm fikir ve düşüncelere açığım, tutarsız gibi görünenleri de atmam koyarım bir kenara günü gelince ortaya çıkan yeni bilgiler ile karşılaştırırım.Bütün rol sahiplerinin pencerelerinden bakarım.Kendi pencerenden bakış açın ile elbette haklısın.Elimde Bilimsel Düşüncenin Kısa Tarihi John Henry – Roger Penrose’nin Gerçeğin Yolları adlı kitabı ile Eva Jablonka , Marion J. Lamb’IN Evrimin Dört Boyutu -Yapay Zeka / Geçmişi ve Geleceği Nils J. Nilsson sırf bu tarz konularda kulaktan dolma olmayan bilimsel bir alt yapı taban oluşsun diye aldım.Peki bilim adamları ebola gibi öldürücü, corona veya grip virüsleri gibi yayılan virüs üretilebilecek alt yapıya sahipler mi? Değerli Can öyle bir bilim adamı var ki linki bıraktım Aşısını buluyor:))Bizim bilim adamlarının alt yapısı elbette vardır ama onun sahip olduğu olanaklara sahip olmadıkları için onlar bulana kadar virüs bizi tüketir.Bizi tüketmemesi için İŞ başına düşüp bizi kurtarıveriyor. İlgili linklerden alt yapının ne olup olmadığınıda bak az çok anlarsın.
https://khosann.com/baidu-yapay-zeka-kendi-basina-ogreniyor/
https://khosann.com/capsule-network-insan-gibi-dusunen-yapay-zeka/
Değerli Berk Ay anlatmağa çalıştığım şey bütün konular birbiri içine girmiş herşey birbirine bağlı, diler inanç bazında bakın diler akıl,bilim ve şüphecilikle herkes dilediğini yapmakta özgür ve yapıyorlar da.Tek bir irade,tek bir kudret,tek bir ilim dilediğini Calandırıyor.Biz ise her zaman ki gibi dedikodusu ile ömür tüketiyoruz.
Açıkçası böyle bir yazı yazmayı hiç düşünmemiştim. Fakat ısrarla bazı iddiaları çevremde, medyada görünce gecikmeli olarak da olsa kaleme alma sorumluluğu hissettim. Deryaya bir damla katkımız olsun. Bu arada Kozan Demircan gayet iyiymiş :). Bu tarz sitelerin daha çok artması duasıyla.. Selamlar.
kOZ aN DeM İR CaN’ın MaŞa AllaH’I Var Takdir Ediyorum Kendisini.İyi Yetiştirmiş. Konulara Hakimiyeti Baya İyi.Kendisinin Bir Yazısında Yazı Disizinde Küçük Bir Parağraf Olarak Şunu Yazmıştı:)) Bizim Türkiye’mizde Olaylara Felsefe Gözü ile Bakılmadan Sırf İnancına O An Uyduğu İçin Her Üretilen Bilgiye İnanılıyor.Benim İnancım Din Ayrı Bilim Ayrı Şeylerdir,Değil. Din Denilen Olgu Zaten Kişiden Ayet (delil,iz,işaret,kanıt,emare) İster.Kelam Akla Öncelik Verir Deyip Sonra Aklı Aradan Çıkarmak Batın Dediğimiz Görünmeyeni Put Edinmektir.Kelam Ayete – Kanıt Olmadan – İz Olmadan Yapılan İşlere İzin Vermiyor:)) Kelam Her Şeyin Bir Ölçüye Dayandırılmasını İstiyor.Yüce Yaradan Her Şeyi Bir Ölçü ile Var Eyledim Diyor.Bize de Ölçünün ne Olduğunu Anlayıp Ona Göre Yaşamak Düşüyor.Ölçü ne Görünen(ZaHiR) Ne Görünmeyen (BaTıN) ‘I pUT Edinmek.Bir Orta Yol TuTuP GitmeK.Ne Sağ Ne Sol Yaratılış Fıtratını Tehlikeye Atmadan Her İkisinin de HaKkıNı Vermek.N aKİL’Cİ T aKLİt’Çİ dİN Anlayışlarından Uzak Durmak.çoK’ça OkUmak Araştırmak,Sorgulamak.Sağlam Bir Zemin Oluşturmak.Kelam Bile Ayet,İz,Kanıt,Delil-aKIL-Bağlam-Mantık-Yordamlama(Tefekkür) Der İken Biz Şavaşı Sadece İnanç Üzerinden Götürmeye Çalışırsak TOpaL ÖrDeK Durumuna Düşeriz.Şavaşımız Her İki Alanda Olmalı İlk Olarak Görünen sonra Görünmeyen.Görünmeyenden Bilgiyi al Görünür Alana İndir.Görünmeyeni Göster.Marifet Bu OLMALI.hÜNKAR HaCı BekTaş Veli’ninde Bir Sözü VAR.“İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır.” O Devrin Şartlarında Bu Devrin Şartlarına da Atamız Uyarlamış.Yine :)))Birde Arkadaş BiliM pUT’muz demiş.Balta Kafana İnerse Put’u Anlarsın.Değerli Berk AY benim bir KaNi Olduğum Durum VAR:)) Kelimelerin İşaret Ayet Ettiği Kavramsal Çerçeveyi Bilmeden Konuşanlar Var.Aslında Bir Yazı Dizisini Bu Duruma Ayırman Gerekiyor:)) O da Zor İş AmA:))Şunu da Unutmadan Bizim Eğitim Sistemimize Bilimsel Okur Yazarlık Diye Bir Ders Eklemek Gerekiyor:)) Ve de Bilimsel Düşüncenin Kısa Tarihini Uzun Uzadıya Açmak Gerekiyor.Bilgi Var Ama Ezberci Beyinler Koca Koca Kitapları EşŞeK’ler gibi Yüklettirilen VE Yüklenen Bir Nesil.Liselerdeki İşe Yaramaz Vakit Çalan Derslerin Kaldırılıp Tez Zamanda Bu Dersleri Koymak Gerekiyor.Şimdi Deme Bana İşe Yaramaz Hangi Dersler Var Diye İşe Yaramayan Bir şey Yok.Kendi Başlarına da Öğrenebilirler.İşe Yarayan dersleri Koyduktan Sonra:))Fikirler Tartışılabilinir,İlgili Konuda:))
https://www.youtube.com/channel/UCG7mXyheFJOJqhrga-rlPXA/videos Beğeneceğini Düşünüyorum.
https://www.natgeotv.com/tr/belgeseller/natgeo/zihin-oyunlari#bolumler-t6 İlgİli Verdiğim Siteden Kaldırılmış.Buradan Devam Edebilirsin.
https://www.gercekbilim.com/
Bu da KoZaN’NIN benzer ama sesli vERSUYU:)) Tefekkür Yerine de Yordamlama,Düşünü,Aralama veya KapMaç diyelim Kapı Aralamak’tan:)) Canan Hanım’da laboratuvarı İnsan Beyni ve Çalışma Düzeni olarak Ele Alsın:))
Dedi “Bilim” putumuz…
Eğer yorumunuzda samimi iseniz ve tutarlı olacaksanız o “putun” imkanlarından da yararlanmayın o halde. Klavye başında beylik laflarla yürümüyor bu işler..
Peki bu Virüsü değil de, bu ‘virüs ‘ olayını yönetmek, kontrol etmek (ki siz de belirtmişsiniz ”Bilimi veya dünyanın gidişatını makul kaynaklardan yakından takip eden insanların zaten tahmin edebildiği şeyler” ) laboratuvarda mı üretildi?
böyle bir virüs salgının olacağını tahmin etmek ve bu olayı kullanmak , yönetmek, kontrol etmek laboratuvarda üretilmiş olamaz mı ?
Ona katılırım, doğal bir salgın çıktıktan sonra etkileri yönlendirilebilir. Buna laboratuvar demeyelim, yanlış anlaşılabilir. Bunları yorumlamak da stratejistlerin işi.
https://sonsuzlukkulesi.com/insanin-evrimi/ yazınız ve salgının etlkilerinin homo sapiens dediğimiz şu anki var olan insanın yerine, diji sapiens -transhümanist Nietzsche’nin ‘ubermensch’ dediği veyahut da dijital insan, dijital devrim olacağına dair söylemler hakkın da bir açıklamanız olabilir mi acaba,
” Fakat ısrarla bazı iddiaları çevremde, medyada görünce gecikmeli olarak da olsa kaleme alma sorumluluğu hissettim.” açıklamanıza istinaden
Dijital devrim sürecindeyiz, bu zaten çoktan başladı. Salgın, sürece daha çok insanın katılımını sağladı, evet. Bu illa millete çip takmak anlamına gelmiyor bazı arkadaşların yorumladığı gibi :). Dijital devrim inşallah İnsan’ın dijital evrimine dönüşmez. O durumda dinlerin tanımladığı İnsan olmanın anlamını kaybedebiliriz.
İşin aslı tüm hayatın tamamı bir hikaye,film,roman,tiyatro gibi hangisini kabul edersen.İnsan kendi yaşamından çıkarak hayatı okumalı ve okuyorda.Hiçbir zaman bizim dışımızda olan hakikatın neliğini tam olarak öğrenemeyeceğiz gibi.Herşey kendimizden kendimize.Hatta uykudakiler ve uyanıklar ayrımı bile anlamsız.Adam sadece farklı bir rüyanın içinde seyre dalmış o kadar ama ben uyanığım diyor…Yanılıyor da olabilirim.Hem İlk hem son yorumum.Sevgi,selametle aşkile…
Belirttiğiniz üzere işin aslı bu, katılırım söylediklerinize, fakat gerçekliğin farklı farklı katmanları ve yorumlanma biçimi var. Herşey kendimizden kendimize de olsa gene gelip bu yazının altına yorum yapabiliyorsunuz, değil mi? Bunun gibi işte :) ;) Muhabbetle..
Adam sadece farklı bir rüyanın içinde seyre dalmış o kadar ama ben uyanığım diyor…Eğer sen Tam olarak uyanık olmuş bir Kişi olsa İdin Şu Durumda olman gerekiyordu Herşeyin yerli Yerinde olduğunun Bilincine veya Şuuruna varırdın.Alemde eksik,noksan,yanlış olmadığının farkındalığa ermiş olmanın hali ile yorum yazma gereği dahi duymaman gerekiyordu.Ama iş öyle de yürümüyor ne kadar uyanık olursan ol Rüya Devam Ediyor:((İşin Özü Yasalara Tabisin Rasul’e bile biz bundan öncede DünYa(rüYa) hayatında hiç bir beşere ölümsüzlük vermedik.Hiçbir zaman bizim dışımızda olan hakikatın neliğini tam olarak öğrenemeyeceğiz gibi.Dışarıda bir hakikat varsa işin yAŞ:)) Neliğini öğrenme durumun Tabiki var.Mutlak Hakikat kendi hakikatini kendine açmış BAĞIŞ’ını (zekat) tam yapmış.Saklamamış,örtmemiş,gizlememiş Tam tersi Gizli bir Hazine olan Esma(İsimler Özelliklerimi) açmak istedim.Bilinmeyi Dilemiş.Bizim Tasavvufçuların yanlış yorumladığı Gizli Hazine Mutlak Zatı Değil o Ap Açık Orta da Kendisi İçin.Bak bu dediklerimi anlarsan Ne Mutlu Türküm bile diyebilirsin:)) Sana İmam ALİ’NİN bİR Sözünü Söyleyeyim Üstünde uzun uzun düşün.”Sen kendini küçük bir alem sanırsın oysa bütün alem sende Dürülü.” Mutlak Ben sen adı altında kendini zaten hep biliyor arada ki nükte senin Oluşmuş Ben Bilincin ile Ayakta durman ve Onunla Uyanığım Demen .Oluşmuş olanı aradan bir Çıkar ki rüYAya, ÜRyaN Olasın. Bilenin üstünde Bilen var bu ta ki 7 kat Sema şurunun (bilincinin) 7’nci katına kadar sürüyor:)) En uYaNıK DaM’IN En Tepesinde ki. Kendi kendine Sed çekmenin de gereği yok bu Site de düşünceler ve fikirler Berk Ettirilir.iLK ev’İ Kurmak İçin.Şimşekler ve Yıldırımlar Çaktırılır.KurAN’DaKi BekKe.Mekke değil.Allah ne dediğini biliyor:)) Oktan Soy İsmi gibi Kaz ELe ve EŞitle-dENGELE:)) Bu bilgiyi ondan aldım :)) Kaçma öyle ilk yorum son yorum, bilmediğini sor öğren.Biz de senden öğrenelim bir şeyler.Kabemize iLK evimize bir tAştA sen tAŞI.
Son cümle harika olmuş
Yazınız için teşekkürler. Ancak bende bazı soru işaretleri oluşturdu.
1-) 2016’dan beri yazmıyorsunuz. Kuran çalışmayı bıraktınız mı? Karşımıza 4 yıl sonra neden “covid” yazısıyla çıktınız?
2-) “Bilim dünyası” nedir? Din alimlerinin oluşturduğu ve şu 30 ilmi bilmezseniz Kuran’ı anlayamazsınız dediği gibi bir dünya mı? Bizim konumumuzda olanlar ne yapmalı? Bu dünya ile ilişkileri “işit ve itaat et” şeklinde mi olmalı?
3-) 2:11-12 ayeti “Onlara, yeryüzünde fesat çıkarmayın dendi mi, derler ki: Biz ıslah edicileriz deler dikkat edin, gerçekte onlar bozgunculardır ama anlamazlar.”ayeti karşısında tutumumuz ne olmalı? Yazınızda “Bilim insanlarının ortak akademik veri tabanı olan Pubmed’de “Virüs” kelimesinin tarama sonucu. Olmayan (!) virüs üzerine bir milyon adet makale yayınlanmış, nasıl mümkünse!” demişsiniz. Bilim dünyası 60’larda sigaranın ve pilastiğin övüldüğü bilimsel (!) yaklaşımlarla dol mu? 80’lerde “margarini övmedi mi bu bilim dünyası? Sigaranın övüldüğü 60’larda “sigara zararlıdır” diyen birileri komplocu muydu? Amacım spekülasyon yapmak değil; biz bilim dünyasının dışındakiler “bozguncu olan” ile “olmayan” ı nasıl ayırt edeceğiz? Bilim dünyasının bir ferdi olmadığımız sürece “sus seni gidi komplocu; senin ilmin ne!” denileceği garanti.
Merhaba Halim, hoşgeldin.
El-Kur’an ismi ile işaret ettiğimiz, bakış açıma göre bütün boyutlarıyla Hayat’ın kendisinden Okunanlar olduğu için, Kur’an çalışmayı anlama çabasını hiçbir zaman bırakmadım. Dolayısıyla bu anlama çabasının içine bilim, din, sanat, kültür, siyaset her türlü faaliyet girecektir. Ama anladığım kadarıyla kastettiğin mushaf metninin analizleri ise site içerisindeki yazılarımının dağılımına da baktığımızda bu tarz makaleleri pek de tercih etmediğimi göreceksin. O yazılar da zaten bana özelden sorulan sorulara verdiğim cevaplardan derlenme açıkçası. Bu konularla on yıl öncesine kadar çok fazla ilgilendim ve belli bir doygunluk hissi oluştu ben de. Namaz 5 mi 3 vakit mi, salat namaz mı değil mi, başörtüsü var mı, yok mu, iftar 30 dakika erken mi sonra mı, kadının miras hakkı şöyle mi böyle mi vs.. Değersiz görmüyorum elbette yanlış anlaşılmasın, sadece odak noktamda değil ve şahsen bu tarz analizlerin bizi pek de dindar kılmadığı veya maneviyatımızı artırmadığı ortada bana göre. Hatta daha fazla tartışmaya, kargaşaya, bölünmelere sebep oluyor. Dahası zihin sürekli bu konularla meşgul olunca yaşamın bütünlüğünü kaçırmamıza sebebiyet veriyor. Tabi kişisel bir süreçten bahsediyorum, bir tavsiye niteliğinde değil bu anlattıklarım.
Neden bu yazı? Halihazırda tüm dünyayı ilgilendiren çok ciddi bir mesele var. Anlattığım bakış açısıyla bu meseleyi de DİN’in haricinde görmüyorum. Uzmanlık alanımla da bağlantılı olduğu için paylaşma sorumluluğu hissettim kendimde. Bir nebze de olsa katkımız olsun.
“Bilim dünyası” nedir ve ilişkimize gelirsek..
“Bilmiyorsanız zikir ehline sorun” ayetini muhatap almak. Kur’an’ın en çok önem verdiği konulardan birisi Ehliyet ve Liyakat. Hastalanıp doktora gittiğinizde veya televizyonunuz bozulup tamirciye götürdüğünüzde doktorla veya tamirci ile tartışmaya girmiyorsunuz, değil mi? Bir nevi o kişinin uzmanlık bilgisine itimat ediyoruz. Bilimde “İtaat” diye bir kavram olmaz tabi. Bilim, birkaç bilim insanının bulgularından müteşekkil bir yapı değil, insanlığın ortak aklının birikimi. Deneme yanılma süreçleriyle ilerler. Bize nesnel anlamda herkesin üzerinde mutabık kalabileceği, en güvenilir ve en önemlisi denetlenebilir bilgi sunar. Ortaya çıkan kümülatif bilgi, tek tek bilim insanlarının sonuçlarıyla dahi hemen değişecek bir nitelikte değildir. Sonuçların, bulguların diğer konunun uzmanlarınca da test edilebilir, tekrarlanabilir, yeniden üretilebilir olması lazım. İşte basitçe buna bilimin metodolojisi diyoruz.
Buradaki mesele, bilimi kimse anlayamaz gibi bir iddia değil. Bilimin metodolojisini bilen yeterli ve gerekli donanımlara sahip herkes gayet bilimsel bilgi üretebilir, o bilginin nasıl üretildiğini, aşamalarını anlayabilir, takip edebilir. Bizim yapmamız gereken bu birikimi hakkıyla gerçekleştiren ve halka ulaştıran kaynakları takip etmek. Doğru kaynakları bulmak onlara ulaşmak ise bizim bilinçli çabamızı gerektiriyor. Yani bilim kültürünü içselleştirmemiz.. Ama ne yazık ki üstüne üstlük, şu an yaşadığımız çağda her şey birbirine karışmış vaziyette. Fazla bilgi kirliliğine muhatabız.
Bilimin magazinleştirilmesi adetiyle çok fazla yanlış aktarımlar oluyor. Söz gelimi, margarin faydalıdır, zararlıdır diyen bilim değil, popüler kültür. Biz bunu bilim insanları buldu zannediyoruz. Elbette bunda basın önünde konuşan ve çok hızlı genellemeler, sıçramalar yapabilen bilim insanlarının da payı var. Sonrasında bu halk efsanesi haline geliyor.
Bilim, örneğin margarine bir bütün olarak yararlıdır veya zararlıdır demez. Bu çok yanlış bir genelleme. İçerisindeki bir bileşiği, molekülü inceler veya şu – şu koşullar altında bu etken madde, molekül her neyse zararlı hale gelmektedir veya şuna yararı olabilir gibi sonuçlara varır. Örneğin, bilim margarinlerin üretim biçimlerine bakar, trans yağ ürettiğini bulur, şu şartlar altında zararlı molekül ürettiği sonucuna varır. Diğer şartlar altında ise hiç bir trans yağ oluşumu gözlemlenmedi der. Ama bu iki durum popüler kültüre farklı yansır. Bilim insanları margarinin zararlı / faydalı olduğunu buldular diye. Bugün elbette sigaradaki hemen hemen tüm moleküllerin zararlı olduğunu bildiğimiz için sigara için makul bir genelleme yapabiliyoruz. Margarin için yapamayız :). Hangi margarin? İşte bunları denetleyen kurumlar var. O ayrı bir konu ve saha. Bu kurumlar ise elbette akademinin sonuçlarından bir total yargıya, prensiplere varıp piyasayı da ona göre yönlendiriyorlar.
Aslında uzun bir mesele bu. Umarım biraz anlatabilmişsimdir.
Selamlar.
En kötüsü ne biliyor musunuz? Zihinsel konfor ve ucuz yoldan vicdan temizliği için iki gram düşünüp yorulmadan “bunlar hep İsrail’in oyunu” diye kestirip atan gerzekleri bahane ederek ciddi komplo kuramcılarını itibarsızlaştıran bu gibi yazılar. Cümle bile ne kadar uzun oldu, görüyor musunuz? Çok basit şeyleri anlamakta güçlük çeken yığınlara bunu anlatmak işte bu yüzden çok zor. Pubmed kullanmayı bilmeyen, aklına getiremeyen adama bu fazlasıyla karmaşık geliyor. Gerçi SK anlasın diye yazıyorum, o anlar. Söylediğim şeyi karışık bulana tane tane anlatmayı bir kez daha deneyeyim:
1) Yeryüzünde kötü adamlar var. Kötü adamlar film, masal kahramanı değildir, gerçektir. Bu sitede gezindiğinize göre Kuran’ın kapağını kaldırmışsınızdır. Daha ikinci, üçüncü sayfada Kuran kötü adamlara karşı uyarır okuyucusunu. Örgütlü kötülük diye bir şey olmasaydı Kitap böyle olur muydu?
2) Kötü adamlar var ise bunlar neredeler? Ali, Veli, Zeynep diye sayabiliyor, parmağınla gösterebiliyor musun bunları? Hayır. Sen tek tek ayıklayamıyorsun diye bu kişileri yok sayacak kadar aptal mısın? Elbette değilsin.
3) Kötü adamları göremiyor, iş üstünde yakalayamıyor, kıstırıp bi temiz dövemiyor, kötülük etmekten men edemiyorsak onların kötülüklerini nasıl fark ederiz? Bi düşün bak. Çok az yapıyorsun bu işi, düşün.
4) Fark ettiğin kötülüğü nasıl engellersin? Lütfen düşün. Raftan önüretimli yanıtları indirip kendi önüne koyma. Düşün.
5) Böyle bir ortamda, fark ettiği örgütlü kötülüğü engellemek isteyen kişilerin arasında “komplo kuramcıları” diye aşağıladığın yazarların da olabileceğini anlamıyor musun? Değil mi ya, engelleyeceğin kötülüğü önce duyurmaz mısın? Yangını söndürmeye koşarken hortum bulmazdan önce bağırmaya başlamaz mısın, yangın var diye?
6) Buraya kadar gelebildin mi? Buraya kadar anlaştık mı? Çok iyi! Şimdi senin gibi, örgütlü kötülüğün farkına varmış, derin uykusundan uyanmakta olan bir azınlığın farkına varacağını da biliyorsun bu kötülerin, değil mi? Yine düşün: Kundakçılar yangın haberinin yayılmaması için ne yaparlardı? Bi düşün. Kendini kötünün yerine koy, ne yapardın? Aklına gelmediyse ben bi fikir vereyim mi? “Bu komplo kuramcısı kaçıkları” itibarsızlaştırırdın! İşte şimdi sana kimse dokunamaz. Dünyayı cayır cayır yaksan bile kralsın. Çünkü senin yaptıklarını ifşa etmeye kalkan herkese “komplo kuramcısı kaçıklar” diye saldırmaya hazır bekleyen kuzuların oldu her yanda.
Dost acı söyler. Seni hiç bir bilgiye dayanmaksızın rahatlatmaya çalışanlar dostun değildir, dostum. Ayak üstü biraz daha bilgi vereyim, öyle gideyim: Bunu oku: https://cokus.wordpress.com/2014/03/22/dusunceyi-yonetmek/ İngilizcen varsa bir arama sitesinde Baxter Joseph Moshe sözcüklerini arat, Kuş Gribi salgınının bir rastlantı olmadığını öğren. Ondan sonra, düşündükten ve bilgi edindikten sonra yine buraya gel, COVID hakkındaki yargını öyle ver. Ben COVID planlıydı demiyorum, dikkat et. “Kötülük var” diyen herkese paldır küldür saldıranlara karşı temkinli ol diyorum sadece.
Allah gerçeği arama konusunda ödünsüz olanlara yardım etsin.
Yazının içeriğini, faydasını, katkısını tamamen atlayıp işi çok farklı bir mecraya kaydırarak zahmet etmişsin. Yazıyı sonuna kadar okumadın belki de..
Yazının daha ilk dipnotunda şunu belirtmişim:
Komplo teorilerine kategorik olarak karşı değilim. Fakat, yabana atılmayacak derecede ciddi komplo teorileri de ciddi emek ister. Acemi komplocular ise oradan-buradan topladıkları “bilgi” düzeyine çıkamamış malumatla takipçi kitlesine komplo satmak zorundadır.
Komplo teorisyenleriyle/teorileriyle bir derdi yok yani. Hele hele kimseyi aşağıladığı da..
Virüs diye bir şey yok diyenleri muhatap almamak veya laboraturarda üretildi savını makul bir iddia olarak ciddiye alıp cevaplamak kimseyi aşağılamak, itibarsızlaştırmak değildir.
İnsanların ezici çoğunluğu zaten fantastik açıklamalarla yatıp kalkıyor. Bu dezenformasyon YIĞINI bilimin, kesin bilgi kaynaklarını gün be gün önemsizleştirmiyor da; makul bir iddiayı ciddiye alıp bilimsel kaynaklarla inceleyerek katkıda bulunan bu yazı -ki bu tarz yazların sayısı da bu YIĞIN yanında bir hiç sayılır- bazı efendileri itibarsızlaştırıyor, öyle mi?
Peki yine bazı düşünceler bize bunun,doğanın bize bir karşı çıkması,doğanın kendini yenilemesi,insanı eve kapatarak biraz kendini dinginleştirmesi olarak yansıyor.Herkes ayrı bir düşünce deneyimliyor tabi bunlar birbirini etkiliyor,tetikliyor duygu durumlarımıza göre kayıp yaşaayan insanlar daaha da zor durumdalar düşünmeye vakitleride yok belki bir gerçekle yüzleşiyorlar. Doğru bir düşünce olmasa da, bu bir tam olarak ne
Şahsen şöyle algılıyorum mesajı, “ey İnsanlık az-biraz yavaşla, nereye yetişmeye çalışıyorsun paldır küldür, nefes al”. Âfakta savruldun, “içine/kendine dönmeyi” de dene…
Bilimsel yorumlara sığınmak söz konusu pandeminin hükümetler üstü bir proje olduğu gerçeğinden insanlığı kurtaracak mı? Olayların kronolojisini incelemek berrak bir aklın şablonu farketmesi için gayet yeterli. Öte yandan hepimiz insan denen varlığı tanıyoruz, onun güç ve kontrol için neler yapabileceğini de hem tarihten hem de günümüzden biliyoruz. Acaba Tanrının bu elit insanların bedenlerinde ikamet ettiğini söylersek pek mi yanılmış oluruz? Ama şu noktada yanılmadığımız kesin, ne yeyip ne içeceğimize karar veren, hayatlarımızı baştan sona şekillendiren bu güç odağının dışında kalanlarımız sadece bu çiftliğe hizmet için var. Çiftliğin sahiplerinin amaçlarını, asırlık plan ve öngörülerini anlamaya ise bizim ne aklımız ne de bilgimiz yeter. Gerçi virüsün doğada evrimleşmiş olmasıyla insan tarafından üretilmiş olması arasında ne fark var ki? Netice itibarı ile insan da onun yapıp ettikleri de birer doğa olayıdır. Yani gelip de gezegene dışarıdan müdahale eden bi faktör yok değil mi? İster insanlara ister doğaya işaret edelim (ya da etmeyelim) hedef icat etmek zaten aklın temel işlevi… Doğa mı? O kendi kendine devinip duruyor, sefil varlığımızın ürettiği anlam dünyası ise onun nazarında hiç olmaya devam ediyor…
Tam isabet. “Virüs laboratuvarda mı yapıldı, doğal mı?” Yanlış soru. “Bu bir dümen mi yoksa gerçekten öldürücü bir salgın mı?” Yanlış soru. Gerçek her zaman bu kadar basit değil. Virüs doğal olsa ve bu tasarlanmamış bir salgın olsa bile hükümetler ve şirketler bunu kötülük için bir fırsat olarak kullanıyorlar. Avrupa’da, ABD’de, Türkiye’de hükümetler insanlara parkta, kıyıda yürümeyi yasaklıyorlar. Yahu bir düşün, açık havada bulaşmayacağını bildikleri halde bunu neden yapıyorlar? Şampuanla veya şerit metreyle uçak kaçırılamayacağını bildikleri halde bunları el bagajına neden kabul etmiyorlarsa ondan.
Bir yazı da aşılarla ilgili bekleriz…
Bu konuda hazırlanmış çok güzel kaynaklar var. Ne yazık ki, bu konuyla ilgili ayırabileceğim şimdilik bir zamanım yok. Şarlatanlara aman aldanmayıp AŞINIZI LÜTFEN OLUN!
Mesela Prof. Dr. Serhat Fındık şarlatan mı? Bu adamın karşısına canlı yayında neden kimse çıkmaz? Size hatırı sayılır miktarda “şarlatan dr, profesör vb.” listesi verebilirim.
Bilimsel verileri kendisine güvenenler otursun canlı yayın platformlarında tartışsın biz de izleyip öğrenelim. Neden kaçıyorlar medya patronları?
“Bu virüsü aşı ile yeneceğiz” önermesine karşı çıkmak için deli olmak lazım. Ama karşı çıkan eşittir şarlatan demek için de önce bir dinlemek lazım.
Kabaca bir istatistikle dünyada sağlık çalışanlarının yüzde 30’u aşı olmayı reddetti. Sorunun bizzat içerisinde olan bu kadar insanın sırf gıcıklığına/ sistem itirazcısı olduğundan/ cahillikten olmadı kolaycı yargısı ile aşı olmadıklarını kabul etmek “confirmation bias” tan başka bir şey değil.
Siz Kuran okumuş bir kişisiniz. Elçiler toplumlarının en aykırı, en komplo teorici gibi gözüken kişileri idi. Sembolik de olsa NUH, tersine kürek çekip hayat akarken işi gücü bırakıp GEMİ inşası ile uğraşıyordu. Elbette ki, “sürekli itirazcı hayat duruşu” ile “hakikat arayıcısı”nı ayırt edecek kriterleri aramalıyız. DELİ ile DAHİ’yi ayıracak kriterler elbette vardır.
Ben şahsen hiç kimseye “aldanmadan”, bu sürecin başından beri sürekli kendimi yoklayarak, “sözü dinleyip en güzeline uymaya” çalışarak şu yargıya vardım:
Dişlerimiz Arasındaki Ceset
Biz şehir ahalisi,kara şemsiyeliler!
Kapçıklar! Evraklılar! Örtü severler!
Çığlıklardan çadır yapmak şanı bizdedir
Bizimdir yerlere tükürülmeyen yerler
Nezaketten,haklılardan yanayızdır hepimiz
Sevinmemiz çapkıncadır,ağlatır bizi küpeşteler
Yaşamak deriz-Oh,dear-ne kadar tekdüze
Katliamlar ne kötü be birader
Güneş neredeysek orada bulur bizi
Ya cünup ve yalancı veya miskin ve ülser
Falımız neyse çıksın diye açarız indeksleri
Sayılar bizi bulur,o ayıp işaretler
Saframızla kesemizi birleştiren anatomi bilgisi
Hadım tarih,kundakçı matematik,geri kafalı gramer
Evet bunlar gizlice örgütlenerek alnımıza
Verem Olmak Üretimi Düşürür ibaresini çizer
Biz şehir ahalisi,üstü çizilmiş kişiler
Kalırız orda senetler,ahizeler ve tren tarifesiyle
Kimbilir kimden umarız emr-i b’il-ma’ruf
Kimbilir kimden umarız neyh-i ani’l-münker
Bize yalnız oğulları asılmış bir kadının
Memeleri ve boynu itimat telkin eder.
Selamlar.
Merhaba Halim Selim,
Şimdi en başta isimlerden bağımsız konuşalım, isimler önemli değil, ne söyledikleri önemli. Bu popüler aşı karşıtı isimlerle neden canlı yayında kimse konuşmuyor? Çünkü inan zaman kaybı, buna değmez. Genel konuşuyorum o isimden bağımsız olarak, eğer karşınızdaki kişinin kafası komplo teorileri ile bulanmış ise, ona hiçbir şeyi anlatamazsınız. Kendini dünyanın düz olduğuna inanan birisi ile tartıştığını düşün. Veya en başta şöyle diyeyim, tartışmaya değer bulur musun? Hadi tartıştın diyelim, dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan bilir misin? Emin ol, ispatlayamazsın. Çünkü işin içine “Üst akıl, masonlar, illümanitiyi vs.” soktun mu iş biter, tartışma kilitlenir. İnanç ve inat meselesine döner.
Şimdi, diyeceksin ki bu farklı bir konu. Hayır, değil. Bir şekilde her dönem ısıtılıp ısıtılıp öne sürülen ve yapılan “aşı karşıtlığı” “dünya düzdür” demek ile hemen hemen aynı şey. Şimdi, ismini verdiğin arkadaşın doğruyu söylediğini zannediyorsun. Fakat işi-mesleği bu konularla ilgili olan şahsım bu gibi zevatın tamamen yanlış, yalan, çarpıtma bilgilerle, belki popüler olma kaygısıyla hareket ettiğini fark edebiliyor.
En temel bilgileri bile bilmeyen birisiyle tartışamazsınız. İsminin başında “Profesör Doktor vs.” yazması, tıp uzmanı olması durumu değiştirmiyor. Öyle bir çağda yaşıyoruz ki, artık her kavramla ilgili bir uzmanlık alanı var. Mesela fitoterapist, kalp cerrahı, dahiliye uzmanı vs. olman diyelim ki mRNA aşı teknolojisinden anlayacağın anlamına gelmez. 30 yıl önce tıp fakültesinden mezun oldukları zamandan kalan bilgileriyle hareket edip yeni literatürü takip etmeyen kimseler bu konularda ahkâm kesiyor. Çok yazık!
Senin hatırı sayılır miktarda “prof. vs.” vereceğin listede olacak kişiler ya bu konularla alakalı değiller, ya da alakası yakınlaşan insanların da emin ol çarpıttığı bilgiler vardır. Bu işin usûlü akademik veri tabanlarında makale yayınlayarak olur. Akademinin, bilimsel işleyişin, akademik veri tabanlarının nerede olduğunu bile bilmeyen insanları; hadi biliyor diyelim, akademik veriyi, mesela istatistiki bilginin nasıl yorumlanacağını bilmeyen, göz göre göre çarpıtan kimseyi muhatap almazsın. Öyle ekranlardan, sosyal medyadan, gazete köşelerinde paylaşılan haberler ile olmaz bu işler. Gazete haberini delil diye paylaşan insanlarla da profesyoneller muhatap olmaz, tartışmaya çıkmaz.
mRNA’nın hücre çekirdeği içine girip genetiğimizi değiştirebileceğini söyleyebilen birisinin bu konudaki bilgisine nasıl güvenebilirsin? Halk veya bunu izleyenler, dinleyenler haklı olarak adam doğru bilgiler veriyor zannediyor. Bazen şüpheleniyorum acaba bu arkadaşlar nasıl tıp diploması almışlar?
Sevgili arkadaşım, biz tanışmıştık seninle, fakat sanırım detaylı değil. Bunca eleştiriyi yapıyorum, peki sen kimsin deme hakkın var. Ülkemizin en iyi üniversitelerinden birisinde Moleküler Biyoloji ve Genetik alanında Öğretim üyesi ve Araştırmacı olarak çalışıyorum. Uzmanlık alanım ise Biyoteknoloji/Biyonanoteknoloji. Yani, sanırım ismini verdiğin, vereceğin arkadaşların iddialarını mesleğim gereği tartabilecek yetkinlik ve yeterlikte olduğumu hissettirebilmişimdir. Henüz PCR, mRNA kavramları halk nezdinde bu kadar yaygınlaşmamış iken, biz-meslektaşlarımız en az 10 çeşit PCR, en az on çeşit RNA tipini, çalışma mekanizmalarını derslerde anlatmakta, laboratuvarlarında bu işlerle meşgul olmaktayız. Bu nedenle emin olabilirsin ki ismini verdiğin, vereceğin arkadaşlar bilerek-bilmeyerek çok büyük dezenformasyon, mezenformasyon yayıyor. Fakat lütfen unutma, konunun uzmanı olmayan sen veya halktan bir vatandaş ismini verdiğin bu arkadaşın doğruyu söyleyip söylemediğini bilebilecek bir yetkinlikte ve yeterlikte değil. Doğru mu? E bu normal.. Tamamen farklı bir alan. Fakat ben bu zevatın doğru-yanlış bilgileri katıştırıp salladığını görüyorum.
Eğer bir insan bir konuda bilgi sahibi değilse, bilgisizdir diyebiliriz, bu sorun değil. Fakat bilmediğini dahi bilmeden hareket ediyorsa ve bundan nemalanıyorsa benim gözümde şarlatandır.
Neye göre bir istatistik yaptın % 30 çıkardın bilmiyorum, gerçi önemli değil. Ben üniversitede çalışıyorum ve söylediğin gibi bir istatistik yok. Eğer çevremizdeki gözlemlerle gideceksek benim gözlemim de şu: etrafımda yüzlerce kişi aşı oldu, hiç bir sıkıntı yok. Fakat aşı olmadığı için ölen, ölümden dönen birçok insan biliyorum.
“Doğrulama yanlılığı” konusunu da yanlış örnek üzerinde yorumluyorsun.. Aşı karşıtlığı buna örnek verilemez. “Dünya düzdür” mevzusuna verilemeyeceği gibi..
Peygamberlerden örnek vermen ise alakasız olmuş. Farklı bir konuyu da gene buraya bağlayabiliriz. Mesela, dünyadaki tüm kuş türlerinin yok edildiğini, bizim etrafımızda görmüş olduğumuz kuşların ise Amerika’nın yerleştirmiş olduğu robot kuşlar olduğuna inanan bir kitle var dünyada. Bu örneği örneğine benzet o zaman.
Benim söyleyeceklerim bu kadar. Konuyu uzatmak istemiyorum daha da. Beni lütfen şu sitelerde yazanlara cevap ver o zaman gibi bir noktaya çekme. Bir arkadaş paylaşmış yorumunu onaylamadım bilgisi olsun bunu okursa. Kamu sağlığını ilgilendiren bir konuda aşı karşıtlığı yapan siteleri onaylayamam burada.
Not: O sitelerdeki iddiaların da genel hatlarıyla farkındayım. Hepsinin cevabı var.
Bunlara ayıracak inan vaktim yok. Uzun süredir siteye bile bakmıyorum. Bu yorumunu bile cevaplasam mı diye düşündüm, seninle tanışık olduğumuzdan geri çevirmedim.
Konunun uzmanı olmayan bir insan cehaletten kaynaklı özgüveniyle işin uzmanı ile tartışma değil, mütevazı bir şekilde öğrenme konumunda olmalıdır.
Selamlar.
Selam.
Elbette biliyorum çalışma/uzmanlık alanını. Ama bir vakitler Kur’an metni de çalıştığını bildiğim için anlayacağını umarak “elçi”lerin örneğini verdim.
Şimdi birisi sana “20 adet ilmi bilmeden Kuran hakkında tek söz söyleyemezsin” nasıl ki diyemezse sen de “Konunun uzmanı olmayan bir insan cehaletten kaynaklı …” da diyemezsin bence dostum.
Ben Kuran’ı beni tam da böyle konularda aydınlatsın için okuyorum. Cevap yazdığım portal da “sonsuzluk kulesi”.
Sen ortaya ünvanını koyduğun için dostum ben şu an “bunca alim varken sen ne bileceksin” konumunda olan bir kişiye dönüştüm. O sebeple yazarak konuyu uzatmaya gerek yok.
Ben müsait olduğun bir ara selametle ulaşırım.
Konuyu kişiselleştirmeye ve duygusallaştırmaya da gerek yok Halim Selim dostum. Uzmanlık gerektiren bir konuda konuşmanın inan bir anlamı yok.
Kur’an hakkında konuşacak birinin bile Kur’an kavramlarını asgari düzeyde bilmesi gerekir.
Selamlar. Kendine iyi bak.
Eposta adresi vermediğiniz için buradan soruyorum. 23 Eylül’deki yorumunuza yanıt olarak 9 Ekim’de yazdığım bilgi verici yorumu yayınlamadınız. 6 Ocak 2022’deki yorumumu da yayınlamadınız. Sizin 30 Ekim’de bir yorum daha yazdığınızı görüyorum. Demek ki 9 Ekim’deki yorumumu görmemüş olamazsınız. Yorumlarımı neden sansürlemeyi seçtiğiniz hakkında bir açıklama rica ediyorum. Bu yorumu yayınlamanız gerekmiyor. Yanıtınızı scaliskan@protonmail.com adresine yazabilirsiniz. Yanıtsız bırakmayı seçmenin de bir yanıt olduğunu hatırlatıyorum. Esenlikler.
Kamu sağlığını ilgilendiren bir konuda aşı karşıtlığı yapan siteleri onaylayamam burada diye yazmıştım. Meseleyi uzatmayacağınızı umuyorum.
Yeni yazılarınızı bekliyorum inşaAllah
Merhaba ,
Sitenizi yeni keşfettim ve yavaş yavaş derinlere inmek istiyorum. Yukarıda yapmış olduğunuz paylaşıma tamamen katılmakla beraber . para gibi bir gücün bir çok şeyi değiştirebileceğini eklemek istiyorum. Çünkü olaylara bilim gözüyle bakanların neredeyse yok denecek kadar az olması bir yana bunların içinde dürüstçe çalışanların da az olduğu gerçeğini unutmamak gerekir diyorum.
Site aktif degıl mi artik?
Merhaba, yeni yazı anlamında sordu iseniz, farklı meşgâleler sebebi ile paylaşımda bulunmuyorum uzun süredir.
Evet en son yazinin uzerinden cok zaman gecti.Farkli bir platformda mi devam ediyorsunuz diye sormustum.
Hala aşıları savunuyor musunuz? Bilim sizce vazgeçilmez midir? Dini bu noktaya getiren insanlık ki bunu siz yazılarınızda da dolaylı da olsa belirtiyorsunuz. Tarihi neden yerinde bıraksın? Ekonomiyi neden yerinde bıraksın? Sağlık sektörünü neden yerinde bıraksın? Bence en önemlisi coğrafya astronomiyi neden yerinde bıraksın? Neden en önemlisi çünkü koşulsuz kesin doğru olarak bu bilgilere tapıldığı için. Ve siz o işten,genetik bilimi, para kazanıyorsunuz para kazandığınız bir işte en iyiyi bildiğinizi savunmanız ironik değil mi? O zaman din adamları niye haksız? Sizin din üzerine yazı yazma hakkınız var, bizim neden genetik üzerine, sağlık üzerine tarih üzerine vb. yazı yazma hakkımız yok. İşin ehli öncelikle o işin okulunu okuyan değildir. O işi gönlüyle iyi niyetiyle araştırıp insanlığa faydalı olmaya çalışandır. Bir prof un sadece o işin profu olduğu için peşinden gideceğime gönlüyle bir işin peşinden koşan kişinin peşinden gitmeyi yeğlerim. Size de bu ön bilginizi değiştirmenizi tavsiye ederim.
Elbette aşıları destekliyorum. Desteklememek akıl-dışılık olur. Bilim deneme-yanılma ve sürekli iyileştirme sürecinde ilerler. Aşılar, milyonlarca hayatı kurtardığı ve hastalıkların yayılmasını durdurduğu için bu kadar başarılı olmuştur. Bu gerçek, bilimsel veriler ve istatistikler tarafından doğrulanmakta. Bilimin kıymetini etrafınızdaki teknolojiye bakarak siz değerlendirin.
Mesleki uzmanlık derinlikli bilgi ve deneyim gerektirir. Herkesin farklı alanlarda bilgi ve görüşlerini paylaşma hakkı var elbette. Ancak, bilimsel çalışmaların ve bulguların değerlendirilebilmesi için uzmanlık gereklidir. Bu alanlarda eğitim almış ve deneyim kazanmış kişilerin görüşleri daha fazla ağırlık taşır. “Genetik, sağlık, vs.” üzerine yazma hakkınızı kullanın lütfen. Biz de eleştirelim. Ben din üzerine yıllarımın birikimine dayanarak yazıyorum ve eleştiriye de açık. Ayrıca din ve bilim belirgin olarak farklı kategoriler. Her birinin kendine özgü süreçleri var. Bilim, deney ve gözlem temelinde oluşur. Bu iki alanı bu anlamda karşılaştırmak hatalı olur.
Bir işten para kazanmak, o işin değerini veya doğruluğunu etkilemez. Bilim insanları, araştırmalarını sürdürebilmek ve topluma katkıda bulunabilmek için kaynaklara ihtiyaç duyarlar. Para kazandığım işte en iyiyi bildiğimi savunmuyorum. Binlerce bilim insanının ortak konsensüsü olan bilgileri/bulguları paylaşıyorum. Ve bu evet, en makulü.